Bài 3 trong chương trình Hóa học lớp 10 là bài tập củng cố kiến thức quan trọng về cấu tạo nguyên tử. Bài viết này sẽ đi sâu vào phân tích từng dạng bài tập thường gặp, cung cấp lời giải chi tiết và phương pháp giải nhanh chóng, hiệu quả.
Dạng 1: Xác Định Thành Phần Nguyên Tử
Bài tập dạng này yêu cầu học sinh vận dụng kiến thức về số hiệu nguyên tử (Z), số khối (A) và số neutron (N) để xác định thành phần cấu tạo của nguyên tử.
Ví dụ: Nguyên tử X có số khối A = 35 và số neutron N = 18. Xác định số proton, electron và số hiệu nguyên tử của X.
Lời giải:
- Số proton (P) = Số hiệu nguyên tử (Z) = A – N = 35 – 18 = 17
- Số electron (E) = Số proton (P) = 17
- Vậy nguyên tử X có: 17 proton, 17 electron và số hiệu nguyên tử là 17.
Phương pháp giải nhanh:
- Z = A – N: Tìm số hiệu nguyên tử bằng cách lấy số khối trừ đi số neutron.
- P = E = Z: Số proton bằng số electron và bằng số hiệu nguyên tử.
Cấu tạo nguyên tử
Dạng 2: Viết Cấu Hình Electron Nguyên Tử
Cấu hình electron biểu diễn sự phân bố electron trên các lớp và phân lớp trong nguyên tử. Bài tập yêu cầu viết cấu hình electron dựa vào số hiệu nguyên tử hoặc ngược lại.
Ví dụ: Viết cấu hình electron của nguyên tử có số hiệu nguyên tử Z = 19.
Lời giải:
Cấu hình electron của nguyên tử Z = 19 được viết theo thứ tự các lớp và phân lớp có mức năng lượng tăng dần: 1s2 2s2 2p6 3s2 3p6 4s1.
Phương pháp giải nhanh:
- Áp dụng quy tắc Klechkowski: Điền electron vào các phân lớp theo thứ tự năng lượng từ thấp đến cao: 1s 2s 2p 3s 3p 4s 3d 4p…
- Tuân thủ nguyên lý Pauli và quy tắc Hund khi điền electron vào các orbital.
Dạng 3: Xác Định Vị Trí Nguyên Tố Trong Bảng Tuần Hoàn
Bài tập yêu cầu xác định vị trí của nguyên tố trong bảng tuần hoàn dựa vào cấu hình electron hoặc ngược lại.
Ví dụ: Nguyên tố X có cấu hình electron lớp ngoài cùng là 3s2 3p5. Xác định vị trí của X trong bảng tuần hoàn.
Lời giải:
- X có 3 lớp electron => Chu kỳ 3.
- X có 7 electron lớp ngoài cùng => Nhóm VIIA.
Phương pháp giải nhanh:
- Số lớp electron tương ứng với số thứ tự chu kỳ.
- Số electron lớp ngoài cùng (đối với nguyên tố nhóm A) hoặc số electron lớp ngoài cùng và số electron lớp d (đối với nguyên tố nhóm B) cho biết số thứ tự nhóm.
Bảng tuần hoàn các nguyên tố hóa học
Dạng 4: So Sánh Tính Chất Nguyên Tử
Dựa vào cấu hình electron và vị trí trong bảng tuần hoàn, học sinh có thể so sánh bán kính nguyên tử, độ âm điện, tính kim loại, phi kim…
Ví dụ: So sánh bán kính nguyên tử của Na (Z = 11) và Mg (Z = 12).
Lời giải:
- Na và Mg thuộc cùng chu kỳ 3.
- Trong cùng một chu kỳ, bán kính nguyên tử giảm dần từ trái sang phải.
=> Bán kính nguyên tử Na > Bán kính nguyên tử Mg.
Phương pháp giải nhanh:
- Trong cùng một chu kỳ: Bán kính nguyên tử giảm dần từ trái sang phải.
- Trong cùng một nhóm: Bán kính nguyên tử tăng dần từ trên xuống dưới.
Kết luận
Bài tập Hóa 10 bài 3 giúp học sinh củng cố kiến thức về cấu tạo nguyên tử và bảng tuần hoàn. Nắm vững phương pháp giải nhanh chóng và chính xác sẽ giúp học sinh giải quyết các dạng bài tập liên quan một cách hiệu quả.
FAQ
1. Số hiệu nguyên tử có ý nghĩa gì?
Số hiệu nguyên tử (Z) cho biết số proton có trong hạt nhân nguyên tử, đồng thời cũng là số electron của nguyên tử trung hòa về điện.
2. Cấu hình electron của nguyên tố có liên quan gì đến vị trí của nó trong bảng tuần hoàn?
Cấu hình electron lớp ngoài cùng của nguyên tố quyết định tính chất hóa học và vị trí của nó trong bảng tuần hoàn.
Tính kim loại, phi kim
3. Làm thế nào để xác định được nguyên tố thuộc khối s, p, d hay f?
Phân lớp chứa electron cuối cùng trong cấu hình electron của nguyên tố sẽ quyết định nguyên tố đó thuộc khối nào.
4. Tại sao bán kính nguyên tử lại thay đổi theo chu kỳ và nhóm?
Sự thay đổi lực hút giữa hạt nhân và electron lớp ngoài cùng khi đi từ trái sang phải trong một chu kỳ hoặc từ trên xuống dưới trong một nhóm là nguyên nhân gây ra sự biến đổi bán kính nguyên tử.
5. Tính kim loại, phi kim của nguyên tố phụ thuộc vào yếu tố nào?
Tính kim loại, phi kim của nguyên tố phụ thuộc vào khả năng cho nhận electron, do đó phụ thuộc vào cấu hình electron lớp ngoài cùng và bán kính nguyên tử.
Xem thêm
Để hiểu rõ hơn về các kiến thức liên quan, bạn có thể tham khảo các bài viết sau:
Liên hệ
Để được giải đáp thắc mắc hoặc cần hỗ trợ thêm về giải bài tập hóa học, vui lòng liên hệ:
- Số Điện Thoại: 0372999996
- Email: [email protected]
- Địa chỉ: 236 Cầu Giấy, Hà Nội.
Chúng tôi có đội ngũ chăm sóc khách hàng 24/7.